Đền Mẫu – Hưng Yên

Đền Mẫu (còn gọi là Hoa Dương Linh Từ) thuộc phường Quang Trung, là danh thắng tiêu biểu trong khu di tích quốc gia đặc biệt Phố Hiến được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng năm 2014. Ngôi đền nằm bên hồ Bán Nguyệt thơ mộng, phía trước là sông Hồng, bến Đá – nơi những đoàn thuyền trong và ngoài nước cập bến buôn bán ở Phố Hiến xưa.

Đền thờ bà Quý Phi họ Dương triều Tống (Trung Quốc), người phụ nữ đã tuẫn tiết để bảo vệ lòng chung thủy với nhà vua và lòng trung thành với đất nước nên được người đời tán xưng là Mẫu nghi thiên hạ. Theo “Đại Nam nhất thống chí” và “Thần tích” thì bà là vợ vua Tống Đế Bính (Trung Quốc). Năm 1279, quân Nguyên Mông xâm lược nước Tống, trước sức mạnh của giặc, vua Tống cùng hoàng tộc xuống thuyền chạy về phương Nam tránh nạn. Tướng nhà Nguyên Mông là Trương Hoằng Phạm cho quân đuổi theo đến Nhai Sơn thì bắt được, vua Tống và một số phi tần không chịu khuất phục đã nhảy xuống biển tự tận. Dân chài cửa Càn Hải vùng Châu Hoan (Nghệ An) thấy bốn xác người phụ nữ, y phục như hậu phi, cung phi trôi trên mặt biển. Họ vớt được 3 xác đem chôn cất, còn xác thứ 4 trôi ngược dòng lên phía Bắc. Truyền rằng xác phụ nữ trôi ngược dòng đó ít ngày sau dạt vào cửa sông vùng Phố Hiến, được dân cư ở đây vớt lên mai táng chu đáo và lập miếu thờ. Về sau, quan thái giám họ Du đời Tống trong cơn loạn lạc đã lưu lạc tới vùng Xích Đằng - Phố Hiến, một đêm nằm mộng thấy Thái Hậu hiện về và nói: “Chị em ta sau khi nhảy xuống biển, thượng đế khen là trinh tiết, phong cho làm Hải Thần các cửa biển ở Châu Hoan, Sơn Nam đều thuộc chị em ta cai quản. Ông là tôi con của bản triều, nay lưu lạc đất khách quê người, nên đến cửa Càn ở Hoan Châu thăm hỏi 1 lần rồi đến thượng lưu Đằng Giang, hạ lưu Hoàng Giang huyện Kim Động, phủ Khoái Châu, trấn Sơn Nam Thượng mà phụng thờ Quý phi”. Tỉnh mộng, quan thái giám tìm đến hai nơi quả nhiên như lời đã báo mộng. Ông đã cùng nhân dân tu sửa lại miếu, lập làng Hoa Dương để tưởng nhớ đến Quý Phi họ Dương. Khi thái giám mất, dân làng tôn xưng làm Thành Hoàng làng thờ ở đình Hiến. Ngày 30/3/1990, Đền Mẫu được Bộ Văn hoá Thông tin (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) công nhận là di tích lịch sử- văn hoá.

Ngôi đền được khởi dựng vào thời Trần (1279) và trùng tu lớn vào thời Nguyễn (1896). Tổng thể công trình gồm 5 tòa với những nét kiến trúc cổ kính, ẩn hiện dưới tán cây dại thụ hơn bảy trăm năm tuổi. Đặc biệt tại đền còn bảo lưu  nhiều cổ vật, đồ thờ có giá trị, như: 15 đạo sắc phong, long sàng, long kỳ, 2 cỗ kiệu bát cống – thất cống, châm thư…mang đậm dấu ấn thờ Lê – Nguyễn.

Hàng năm, từ ngày mồng 10 – 12/3 âm lịch nhân dân địa phương long trọng tổ chức lễ hội với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ và trò chơi dân gian truyền thống đặc sắc nhằm bảo lưu các giá trị, bản sắc văn hóa tiêu biểu, độc đáo của cư dân Phố Hiến xưa và thành phố Hưng Yên ngày nay trong vùng châu thổ Bắc Bộ. Qua đó góp phần tạo đà cho du lịch văn hóa tâm linh của tỉnh và thành phố ngày càng khởi sắc./.

                                                                                Thu Trang – Xuân Điệu

                                                                                   Đài truyền thanh thành phố